تعریف اثرات کشندگی حاد و اثرات زیرکشندگی
اثرات کشندگی حاد
سریعترین اثر آفتکشها روی دشمنان طبیعی، مرگ ومیر حاصل درکوتاه مدت (تا 24 ساعت پس از تماس) است. مطالعات متعدد نشان داده است، حشره کش هایی که برای کنترل آفات به کار میرود اثرات مستقیم آنها روی دشمنان طبیعی به صورت تماسی یا به صورت تغذیه از میزبانهای سمی است که در نهایت باعث مرگ دشمنان طبیعی میشود.
عموما یکی از سه روش زیر در تعیین سمیت حشره کشها برای دشمنان طبیعی به کار برده میشوند:
1- کاربرد موضعی سم در آزمایشگاه (قرار دادن قطرات سم روی بدن حشره)
2- قرار دادن حشرات در معرض سطوح آغشته شده به حشره کشها
3- پایش جمعیت دشمنان طبیعی قبل و بعد از کاربرد حشره کشها در مزرعه.
روش اول، که درآن دشمنان طبیعی مستقیما با حشره کش برخورد میکنند معیار بسیارخوبی برای اندازه گیری اثرات حاد و مستقیم حشره کش ها میباشد. روش دوم یکی از بهترین روشهای ارزیابی اثرات باقیمانده ی سموم روی دشمنان طبیعی میباشد و روش سوم برای ارزیابی فشار سموم روی جمعیت های حشرات در مزرعه به کار میرود.
اثرات زیرکشندگی
مطالعه اثرات زیرکشندگی حشره کشها روی دشمنان طبیعی برای ارزیابی شایستگی حشره کشها در برنامههای IPM مهم و ضروری میباشد.
اثرات زیرکشندگی باعث دو نوع تغییر در دشمنان طبیعی میشود:
1- تغییر در نرخ ذاتی افزایش جمعیت: این نوع تغییرات نتیجه ی تاثیر دزهای زیرکشنده روی زادآوری و باروری، نشو و نما، طول عمر و نسبت جنسی دشمنان طبیعی است.
2- تغییر در رفتار: دزهای زیرکشنده ممکن است در تحرک، رفتارجستجوگری، تغذیه و تخمگذاری دشمنان طبیعی اثر گذاشته و آنها را تغییر دهند. مجموعه ی این تغییرات به توانایی دشمن طبیعی برای کنترل جمعیت میزبان یا شکار اثر میگذارد.
پیشگویی نوع اثر و پی بردن به سازگاری یک حشره کش با عوامل کنترل بیولوژیک اغلب روی مطالعات آزمایشگاهی و اندازه گیری سطوح مرگ ومیر در برخورد مستقیم حشره با حشره کش مزبور پایه گذاری شده است (تخمین دز کشنده ی پنجاه درصد جمعیت)، درحالیکه اثرات غیرکشندگی حشره کشها کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند. دزهای زیرکشنده ی حشره کشها میتوانند روی عوامل کنترل زیستی زیانبار باشند. گزارشهای مربوط به اثرات غیرکشندگی حشره کشها نسبتا کم هستند. بیشتر مطالعات، مربوط به محاسبه ی غلظت کشندهی 50% جمعیت (LC50) بوده وتنها بخش کمی برای بررسی اثرات غیرکشندگی اختصاص دارد. در اکثر مطالعات، اثرات کشندگی و زیرکشندگی به صورت جداگانه برآورد شده است. اثرات غیرکشندگی گزارش شده عموما روی فراسنجه های باروری و طول عمر بوده است.
استانداردهای سازمان بین المللی کنترل بیولوژیک IOBC/WPRS جهت ارزیابی باقیمانده ی سموم و نیز اثرات زیرکشنده ی آفت کشها روی دشمنان طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفته است و معیاری به نام شاخص اثر کل (E) تعیین کردند. براساس معیار، حشره کشها را به30% >E (بی ضرر)، %79˂E˂31% (کم ضرر)، 99%˂E˂80% (باضرر متوسط) و E>99% (مضر) تقسیم بندی کردند. دزهای زیرکشنده ی آفتکشها در بعضی موارد به خاطر اثرات مضر روی دشمنان طبیعی و اثرات تحریک کنندگی روی آفات، موجب افزایش انبوهی آفات گردیده در نتیجه فاصله ی طغیان های آفات را کم کرده و بر طول دوره ی طغیانی آنها می افزایند.