کرمهای مفتولی ریشه
( (Coleoptera :Elateridae) ( Wireworm
خانواده Elateridae یکی از خانواده های بزرگ درراسته سخت بالپوشان که حدود 9000گونه شناخته شده دارند. غیر از خانواده فوق گونه های Alleculidaeنیز در خاک از گیاهان غده ای وریشه گیاهان زراعی تغذیه می نمایند ولی تنوع خانواده Elateridae به ویژه جنس Agriotesاز همه بیشتر است واز این میان گونه های Agriotes lineatus ، A.elongatus ، A.meticulosus از همه بیشتر اهمیت دارند ولی گونه های دیگری از این جنس ونیز جنس های دیگری از این خانواده نیز در مزارع سیب زمینی مشاهده شده اند از جمله Melanotus fuciceps و Cardiophorus vestigialis را می توان نام برد.
خسارت
حشرات کامل بیشتر از گرده گلها تغذیه مینمایند وخسارت آنها با تاخیرمی باشد ولی درمرحله لاروی که چندین سال به طول می انجامد خسارت قابل توجه است. لاروها با تغذیه از بذور موجود در خاک، گیاهچه هایی که تازه از جوانه زنی بذور ایجاد شده باشند و قطع ساقه ها و ریشه های زیرزمینی، حفردالان در ریشه ها وغده های بزرگتر، سالیانه خسارتهای زیادی به گیاهان مختلف وارد می سازند به عنوان مثال غده سیب زمینی را سوراخ کرده ودر داخل آن کانالهایی به طول چندین میلیمتر به وجود می اورند . گیاهانی که به این کرمها آلوده میشوند از بین میروند یا اینکه محصول آنها به مقدار زیادی کاهش پیدا میکند . هیچ زراعتی از آسیب و خطر این کرمها در امان نمی باشد. زراعتهای سیب زمینی، چغندر قند، کلم، گندم، ترب، گوجه فرنگی، هویج، پیاز، ذرت، پنبه، طالبی، نخود فرنگی و...از میزبانها به شمار می ایند.
زیست شناسی
حشره کامل درون حجره های کوچک خاکی زمستانگذرانی می کنند ودر بهار سال بعد ظاهر میشوند. حشرات کامل اصولا" فعالیت شبانه داشته و روز ها مخفی می با شند . نرها بلافاصله پس از جفت گیری می میرند وماده ها تخمهای خود را به شکل انفرادی یا گروهی وبه تعداد 3-2 عددی وگاهی تا 45عددی در خاک قرار می دهند . تخمها در روی ریشه ها گذاشته میشوند. حشرات ماده به منظور تخم ریزی در خاک نفوذ کرده و تخم ریزی می نمایند .تخم ها به طور متو سط پس از 6-2 هفته و بسته به شرایط محیطی تفریخ میشوند . این تخمها به خشکی حساسیت زیادی دارند واگر چند ثانیه در هوای خشک قرار گیرند تلف می شوند. لاروها ی نئونات به رنگ سفید شیری وبه طول mm2و رشد بسیار کندی دارند .تکامل آنها بر حسب گونه وشرایط 5- 3سال و به طور متوسط 4سال طول می کشد . گونه Conoderus amphicollis چرخه زیستی خود را در یک سال سپری می نماید .بطور کلی 8 سن لاروی دارند که هر سال 2بار تعویض جلد انجام می دهند . احتیاج زیادی به رطوبت خاک دارند . تغذیه لاروها در پای ریشه ها ی در حال رشد صورت می گیرد . لاروها وقتی به حد کامل رسیدند حفره ای در داخل خاک ایجاد کرده وتبدیل به شفیره می شوند . دارای یک مرحله پیش شفیرگی 15 روز میباشند و حشرات کامل پس ازآن ظاهر میشوند .
طرز کنترل کرمهای مفتولی ریشه
زراعی
شامل شخم عمیق خاک پس از برداشت محصول جهت حذف تخمها ومراحل لاروی ، تناوب زراعی ، غرقاب کردن زمین وخشکاندن خاک در ماههای تابستان از روشهای مناسب است . در تناوب بکار رفته سیب زمینی با شبدر قرمز Trifolium pretense)) وشبدر شیرین Meliotus)) جمعیت کرمهای مفتولی افزایش پیدا می کند ولی در صورت کاشت یونجه در سال بعد احتمالا" به خاطر جذب رطوبت توسط یونجه از اعماق خاک تعداد کرمها کم میشود.
شیمیایی
فقط برای کنترل لاروها توصیه میشود که از سموم فسفره مخصوصا کاربوفوران ویا دیازینون استفاده گردد. 3 تکنیک کلی برای استفاده از این سموم وجود دارد : 1- پخش سموم مورد نظر در خاک و برگرداندن خاک 2- سمپاشی خاک در امتداد خطوط بذر افشا نی 3- تیمار بذور مورد نظر جهت حفاظت غلات در ابتدای رشد آنها
توجه :هویج بویژه برای کرمهای مفتولی گیاه پسندیده ومطلوبی به شمارمی آید ومیتوان ازآن بعنوان گیاه تله برای جمع آ وری کرمهای مفتولی استفاده نمود،هویج های خوب رشد کرده درهر5/2تا 3 قدمی اطراف باغچه درخاک می کارند وبخش سرهویج باقی می ماند.هر2تا3روز یکبارهویج ها درآورده می شوند وکرمهای مفتولی را ازآنها جداکرده ونابود می نمایند.
* لاروهای جنس Eleodes spp. ازخانوادهTenebrionidae ازراسته سوسکها که به نام False wire worms مشهورمی باشند.بطورتصادفی ازبذورتازه جوانه زده وگیاهچه های سبزیجات تغذیه می نمایند ومعمولا ًدرزمینهایی که به آیش گذاشته شده اند یافت می شوند. ا ین لاروها زرد تا قهوه ای تیره بوده وشباهت زیادی به کرمهای مفتولی دارند وبه هنگام احساس خطررفتارمخصوصی ازخودشان نشان می دهند.بدین ترتیب که روی زمین ا فتاده وسر را روی زمین قرارداده وقسمت انتهایی بدن را بالامی گیرند . به نظرمی آید که آنها روی سرشان ایستاده اند. حشرا ت کامل خسارت وارد نمی سازند ومبارزه با این آ فت هما نند کرمهای مفتولی ریشه است.
