شته مومی کلم

  Brevicoryne  brassicae              (Homoptera : Aphididae)

شته مومی کلم به شته کلزا نیز معروف می باشد.در بسیاری از نقاط جهان روی محصولات مختلف مخصوصا کلم خسارت وارد می کند.

مناطق انتشار

پراکنش وسیعی داشته و از نواحی شمال اروپا تا کشورهای مدیترانه ای و ژاپن ،هندوستان، استرالیا، کشور های افریقایی و آمریکایی  و خاورمیانه گزارش شده است.در ایران نیز در اغلب نواحی مخصوصا مناطق شمالی و مرکزی، همدان ، کردستان و کرمانشاه در روی کلزا فعال است و خسارت می زند.

گیاهان میزبان

این آفت هرچند روی کلزا خسارت زا است لیکن انواع کلم را بیشتر ترجیح می دهد.

شکل شناسی

بدن در افراد ماده بی بال سبز تیره یا روشن بوده و پوشیده از یک ماده مومی سفید رنگ می باشد.،سر تیره رنگ و لکه تیره ای نیز روی سر تا روی شکم امتداد می یابد .شاخکها 6 بندی ، بند سوم 2 برابر بند چهارم بوده و کورنیکولها به رنگ قهوه ای تیره می باشند.دم حشره به رنگ سبز است. رنگ اصلی بدن در ماده های بالدار نیز سبز و پوشیده از ماده آرد آلود مومی شکل هستند.سر و سینه آن خاکستری تیره بوده و لکه ای تیره روی سر تا شکم آنها دیده می شودو کورنیکولها کوچک می باشد.

خسارت

این آفت به برگ و ساقه و گل حمله نموده و با ایجاد پوشش مومی سفید رنگی روی بوته ها باعث کاهش محصول و انهدام بوته ها می شود .با استقرار روی بوته های وسطی باعث ضعیف شدن بوته و نیز پایین آمدن کیفیت و کمیت محصول می شود و از طرف دیگر بر اثر فعالیت آنها ترشحات چسبنده و عسلک روی گیاه به وجود می آید و قارچ های فوماژین روی آنها رشد می کنند .این خسارت عمده ترین تیپ خسارت بوده و بوته های آلوده معمولا به گل نمی روند.

زیست شناسی

تک میزبانه بوده و در مناطق سرد  Holocyclicو در مناطق با زمستان معتدل  Anholocyclicمی باشد . در فصل پاییز شته های بالدار روی خاک و نزدیک بوته های کلم و گل کلم جمع شده و تولید افراد نر و ماده می نمایند.شته های حاصله به نوبه خود شته های جنسی دیگری ایجاد می کنند که پس از جفت گیری با نر ها تخم ریزی می نمایند.هر شته روزانه 3-4 عدد تخم سیاه تولید نموده و زمستان را به همان شکل تخم و در حالت دیاپوز روی دمبرگها و یا سطح زیرین برگها می گذارند. تخم های زمستان گذران در بهار تفریخ شده و شته های موسس را ایجاد می کنند. این شته ها به روش بکرزایی چندین نسل تابستانه را تولید می نمایند.هر حشره ماده در طول زندگی خود 80-100 پوره می زاید که آنها نیز پس از چند روز کامل شده و شروع به تولید مثل می کنند در تابستان تعداد شته ها بقدری زیاد می شوند که در روی هر برگ تعداد بسیار زیادی از شته ها قرار می گیرند.این شته ها از شیره گیاهی تغذیه می کنند و خسارت فوق الذکر را وارد می کنند.بسته به شرایط آب و هوایی تا 20 نسل را تولید می کنند. عمر هر یک از حشرات کامل 8-30 روز طول می کشد این شته ها به شرایط نامساعد جوی و حتی سرمای ( 10 -)درجه سانتیگراد نیز تحمل دارند.

کنترل

زراعی:  استفاده از ارقامی که باعث طولانی تر شدن بیولوژی حشره می گردند (ارقام مقاوم) و تعداد نسل را در آنها کمتر می کند.

بیولوژیکی

این شته دشمنان زیادی از جمله کفشدوزک ها ، مگسهای سیرفیده و زنبور ها را دارد.از زنبور های خانواده   Braconidae گونه  Aphidius testaceipes و از بالتوریها ، بالتوری سبز و از مگسهای سیرفیده Syrphidae)) گونه های Episyrphus balteatus و Sphaerophora turkmenica   را می توان نام برد.

 تعدیل در مصرف کودهای شیمیایی

 محققان معتقدند که که افزایش مصرف کودهای شیمیایی ازته سبب افزایش جمعیت گیاه به شته مومی کلم می شود. بنابراین مصرف پتاسیم و فسفر به ترتیب به میزان 100 و 150 کیلوگرم در هکتار سبب تعدیل اثر افزایش ازت در آلودگی می شود .

کنترل شیمیایی

 سم پاشی با استفاده از سم دیمتوات به میزان یک لیتر در هکتار توصیه می شود.