کفشدوزک خربزه ( کفشدوزک 12 نقطه ای )
Epilachna chrysomelina Eng: melon ladybird beetle
درتمام مناطق جالیزکاری دیده شده و اکثرا ًهمراه با عروسک خربزه مشاهده میشود.لاروهای این آفت برخلاف سایرکفشدوزک ها که شکارگرند ، ازبرگ اکثرگیاهان جالیز تغذیه می کنند وبرگ را کاملا ً به شکل مشبک وتوری درمی آورند.
مناطق انتشار انتشارجهانی داشته ودرکشورهای مدیترانه ای و دریای سیاه ، درکشورهای شمال آفریقا وشوروی سابق مشاهده میشود. درایران دراستانهای بلوچستان،هرمزگان، اصفهان، رشت وایلام گزارش شده اند.
گیاهان میزبان این آفت به خربزه، هندوانه، طالبی، خیار، گرمک، کدوحلوایی، لوبیا وپنبه خسارت وارد می کند و ازروی هندوانه ابوجهل نیز گزارش شده است.
حشرات کامل: کفشدوزک نسبتا بزرگی به طول 8-6 میلیمتر و به رنگ عمومی قرمز آجری گرد آلود می باشند. بالپوشها محدب وپوشیده از کرکهای ظریف و سفید رنگ ومجهز به 12 نقطه سیاه و گرد که حاشیه نارنجی کمرنگی دارند.شاخکهانخی و 11بندی است که بندهای اول ودوم وآخربزرگ ودرمجموع به شکل ماسو می باشد.
تخم : تخمها دوکی وابتدا به رنگ شیری وسپس زرد متمایل به نارنجی است ومعمولا ًدردستجات 10 تا40عددی درسطح زیرین برگهای میزبان گذاشته می شوند.
لاروها : لاروها خاکستری رنگ و درموقع خروج ازتخم ها 2-2.5 میلی مترطول دارند. دررشد کامل خود زرد رنگ و9-8 میلی مترطول پیدا می کنند. همچنین دارای خارهای منشعبی درقسمت پشتی بدن خود می باشند که به لاروها شکل خاصی می دهد . درروی حلقه های اول و آخربدن 4 و سایر حلقه ها هر کدام 6 عدد خارمنشعب دیده میشود.در طرفین سرلارو6عدد چشم ساده موجود است.بدن لاروها درقسمت میانی قطور و در دوانتها باریک است. پاهای قفسه سینه ای رشد کرده و زرد رنگ هستند.
شفیره : شفیره ها به رنگ زرد تیره وبیضی شکل بوده و اغلب نصف طول بدن آنها درداخل پوسته سن آخرلاروی قرار دارد.درموقع شفیره شدن، پوسته ی آخرین سن لاروی در انتهای شکم جمع شده وبه اشیاء اطراف خود مانند خس وخاشاک وکلوخ و غیره می چسبد وبه حالت معلق وبی حفاظ وبه رنگ زرد تیره باقی می ماند.
خسارت این آفت ازتخمدانهای گل وپوست نازک میوه تغذیه کرده و آنها را تخریب می نماید. درمواردی نیز به برگها خسارت وارد می کند وآنها را به شکل توری در می آورد . درمواردی هم حشرات بالغ خیارهای تازه را مورد حمله قرارداده وآنها راسوراخ سوراخ می نمایند. این آفت درتابستان خسارت بیشتری وارد می کند . لاروها دراین فصل زیاد وپراشتها بوده و این زمان مصادف با رسیدگی کامل میوه جات جالیزی است .
زیست شناسی زمستانگذرانی این آفت بصورت حشرات کامل درزیر بقایای گیاهی ، علفهای هرزحاشیه مزارع، شکافهای زمین وزیرپوستک درختان مثمر وغیرمثمرسپری می کند و معمولا ً ازاواسط پاییزبه زمستانگذرانی می رود. دربهار وقتی هوای محیط 15 درجه سانتیگراد شد ازمحلهای زمستانگذران خارج شده و روی گیاهان میزبان منتقل می شوند. حشرات ماده نسل اول حداکثر 1500 عدد وبه طورمتوسط 650 عدد تخم را بصورت دسته ای درپشت برگهای میزبان قرار می دهند. دوره جنینی 13-3 روز طول می کشد. دوره لاروی 25-20 روز وشفیرگی 10-7 روز بطول می انجامد. لاروها ابتدا از گیاهان وحشی خانواده کدوئیان تغذیه می کنند ووقتی هوا گرمترشد ، روی جالیزکاریها منتقل می شوند. برحسب شرایط جوی 5-3 نسل درهرسال تشکیل می شود ودارای 4 سن لاروی می باشند.
کنترل زراعی 1- جمع آوری برگهای آلوده به تخم آفت وانهدام آنها درمزارع کوچک
2- ازبین بردن میزبانهای وحشی مخصوصا ً هندوانه ابوجهل
شیمیایی
مبارزه شیمیایی همزمان با ظهورحشرات بالغ زمستانگذران وحتی المقدور بازشدن تخمهای حشرات زمستانگذران ، توصیه می شود. دراین رابطه سمومی نظیر پروپایترین به میزان 2 لیتردرهرهکتار توصیه شده است.
