زنجره مو Cicadatra ochreata
ارزش اقتصادی و سطح انتشار
این زنجره یکی از آفات مو در ایران است و در تمام مناطقی که مو کاشته می شود این آفت وجود دارد . این آفت علاوه برمو به بسیاری از نباتات دیگر مانند سنجد – سیب – آلبالو – به – سپیدار زبان گنجشک – نارون ابریشم – ازگیل ژاپنی – تبریزی پسته – انار – گلابی و هلو نیز صدمه می زند . حشره بالغ بر روی شاخهای مو وسایر درختان میزبان تخم ریزی میکند .بر اثر تخم ریزی حشره قسمتی از نسج از فعالیت بازمانده و در روی ان برآمدگیهایی بوجود می آید که سبب شکنندگی سر شاخه ها میشود . این سر شاخه ها اغلب ضعیف و گاهی خشک میشود . پوره های آفت پس از خروج از تخم داخل خاک میشوند و روی ریشه مو مستقر میشوند . پس استقرار برای تغذیه خرطوم خود در نسج ریشه فرو برده و به شدت شروع به تغذیه میکنند . در موستانهایی که این آفت شیوع دارد پایه مو تدریجا " ضعیف گشته و سر انجام می خشکد. میزان خسارت آفت در موستانهای آلوده به طور متوسط 40-50 درصد است. پایه های آلوده اغلب رشد بسیار کم دارند؛ برگها زرد می شود و میوه ها بسیار کم وریز هستند.
در ادامه
شکل شناسی
طول بدن زنجره نر 24 تا 30 میلی متر و ماده 28 تا 32 میلی متر و رنگ بدن سبز است دو خط سبز تیره یکی بین قفسه سینه اول وعقب سر و دیگری بین قفسه سینه دوم و سوم دسده می شود . شاخک ها هفت مفصلی هستند و پنج مفصل آخر به شکل رشته باریک یا سوزن درآمده است . بالهای زنجره شفاف ولی قاعده آن و رگهای اطراف بال ها سبز روشن است و رگ های ابتدایی بال ها قهوه ای است . در حشره ماده تخمریز سرنیزه ای و در طرفین مضرس است ؛ طول آن حدود یک سانتی متر است ؛ در نر ها دستگاه صوتی بین حلقه اول شکم و سینه سوم قرار دارد . زنجره ماده فاقد دستگاه صوتی است . به همین لحاظ در این حشرات نیز افراد ماده بدون صدا هستند . صدای حشره نر به منظور جلب حشره ماده و جلوگیری از پراکندگی آنها است . پوره سن یک زنجره از پوره های سنین دیگر کاملا" مشخص می باشد ؛ بدین ترتیب که رنگ آن صورتی ؛ چشم ها قرمز و بدون خمیدگی است . طول بدن در این پوره ها 8 /ا تا 3 میلی متر است . شاخکها هفت مفصلی و پاهای جلوای کننده می باشد . پوره سن دوم 8 سانتی متر به رنگ سفید عاجی و فاقد چشم مرکب است . پوره سن سوم رنگ سفید عاجی به جای چشم دو برجستگی نسبتا" بزرگ در طرفین سر دارد و طولش حدود 5 سانتی متر است . پوره سن چهارم به رنگ کرم چشم ها قهوه ای و در این سن علائم بالها نمایان می شود . پا های جلو ای در تمام پور ها کننده و پا های وسطی و عقبی برای راه رفتن است .
زیست شناسی
زنجره کامل از اوایل تابستان به بعد در موستان ها دیده می شوند .پس از خروج از جلد شفیرگی و گسترش بال ها ؛ معمولا" پرواز های کوتاهی انجام می دهند . در ساعات گرم روز در سایه شاخه درختان و بوته ها بسر می برند و از شیره گیاهی آنها تغذیه می کنند . پس از 5 تا 7 روز جفتگیری کرده و یکی دو روز بعد تخم ریزی می کنند . تخم ها در دو ردیف به طور مورب داخل شاخه های چوبی نشده در طرفین شیاری که حشره با تخم ریز خود می سازد قرار داده می شود و روی آنها با ترشحات بدن پوشیده می شود. دوره رشد جنینی حدود یک ماه است . دوره رشد حشره کامل در طبیعت 11 تا12 روز است و تعداد متوسط تخم در یک زنجره ماده حدود 30 تا 35 عدد می باشد . پوره ها پس از خروج از تخم به زمین افتاده به زمین می روند و با حفر دانال های زیر زمینی خود را به ریشه های جوان گیاهان مخصمصا" مو رسانیده و در کنار ریشه ها اطاقکی از گل برای خود می سازند و با اشتهای فراوان از شیره نباتی تغذیه می کنند. پوره ها دوست دارند که در شرایط کاملا" مرطوب زندگی کنند . دوران پورگی این آفت حدود 4 سال است . پوره های سن 4 پس از پایان تغذیه از خاک خارج شده و از تنه درختان و با قطعات سنگ ویا غیره بالا می روند . در همین حالت است که جلد آنها با یک شکاف طولی از هم باز شده و حشره کامل بل دار از آن خارج می شود. خاک های رسی و سنگین برای فعالیت پور ها مناسب تر است و این آفت در چنین خاک خسارت بیشتر ایجاد می کند .
زنجره مو علیرغم خسارت زیادی که ایجاد می کند در کشور ما چنانچه باید شناخته شده نیست . حساسیت واریته های مختلف مو نسبت به این آفت متفاوت است و می تواند در آینده اساس مبارزه بیولوژیک علیه این آفت تشکیل شود.
میزان آلودگی های واریته های بی دانه ؛ فخری شاهانی به ترتیب 3/43 ؛ 56 و 4/14 درصد بوده است. شاید یکی از راه های جلو گیری از خسارت این آفت پیوند واریته های مرغوب روی پایه های مقاوم باشد.
کنترل
برای مبارزه با نوزادان این آفت انتخاب زمین های شنی ؛ ازدیاد آبیاری و تقویت زمین از لحاظ کود حیوانی و شیمیایی علیه آفت خیلی موثر است . استفاده از یخ آب زمستانه و استفاده از واریته های مقاوم و محلی موثر است . اطراف موستان را از میزبان های این آفت پاک نمود ضمنا" بیل زدن پای درخت و سوزاندن علف های هرز در کم کردن این آفت موثر است بعلاوه در بهار سر شاخه های آلوده به تخم ریزی زنجره را می توان هرس کرد وسوزانیدن این عمل چنانچه در پاییز با دقت بیشتری انجام گیرد بهتر خواهد بود ؛ زیرا در تقویت بهاری درخت موثر تر است . استفاده از سموم زیر نتایج خوبی برای کنترل این آفت می باشد :
1- آلدرین به نسبت 3 تا 4 کیلو ماده خالص در هکتار .
2- دیلدرین پودر قابل حل 50 % به نسبت 2 کیلو خالص در هکتار .
3- فورا دان ترکیب دیگری است که تصور می رود روی این حشره اثر قابل توجهی داشته باشد .
مقدار مصرف ان در هکتار یک کیلو گرم می باشد . بهترین موقع مبارزه شیمیایی در ماهای مرداد و شهریور است که فعالیت پوره ها در قشر سطحی خاک می باشد . بعلاوه در این موقع تعداد زیادی پوره های سن چهارم در حال کامل شدن و خروج از خاک هستند.
