تعریف اثرات کشندگی حاد و اثرات زیرکشندگی

اثرات کشندگی حاد

    سریعترین اثر آفتکش­ها روی دشمنان طبیعی، مرگ ­ومیر حاصل درکوتاه­ مدت (تا 24 ساعت پس از تماس) است. مطالعات متعدد نشان داده است، حشره­ کش ­هایی که برای کنترل آفات به کار می­رود اثرات مستقیم آنها روی دشمنان طبیعی به صورت تماسی یا به صورت تغذیه از میزبان­های سمی است که در نهایت باعث مرگ دشمنان طبیعی می­شود.

عموما یکی از سه روش زیر در تعیین سمیت حشره­ کش­ها برای دشمنان طبیعی به کار برده می­شوند:

1- کاربرد موضعی سم در آزمایشگاه (قرار دادن قطرات سم روی بدن حشره)

 2- قرار دادن حشرات در معرض سطوح آغشته شده به حشره­ کش­ها

 3- پایش جمعیت دشمنان طبیعی قبل و بعد از کاربرد حشره­ کش­ها در مزرعه.

   روش اول، که درآن دشمنان طبیعی مستقیما با حشره­ کش برخورد می­کنند معیار بسیارخوبی برای اندازه ­گیری اثرات حاد و مستقیم حشره­ کش­ ها می­باشد. روش دوم یکی از بهترین روش­های ارزیابی اثرات باقیمانده­ ی سموم روی دشمنان طبیعی می­باشد و روش سوم برای ارزیابی فشار سموم روی جمعیت های حشرات در مزرعه به­ کار می­رود.

 

اثرات زیرکشندگی

    مطالعه اثرات زیرکشندگی حشره­­ کش­ها روی دشمنان طبیعی برای ارزیابی شایستگی حشره­ کش­ها در برنامه‌های IPM مهم و ضروری می­باشد. 

اثرات زیرکشندگی باعث دو نوع تغییر در دشمنان طبیعی می­شود:

1- تغییر در نرخ ذاتی افزایش جمعیت: این نوع تغییرات نتیجه­ ی تاثیر دزهای زیرکشنده روی زادآوری و باروری، نشو و نما، طول عمر و نسبت جنسی دشمنان طبیعی است.

2- تغییر در رفتار: دزهای زیرکشنده ممکن است در تحرک، رفتارجستجوگری، تغذیه و تخمگذاری دشمنان طبیعی اثر گذاشته و آنها را تغییر دهند. مجموعه­ ی این تغییرات به توانایی دشمن طبیعی برای کنترل جمعیت میزبان یا شکار اثر می­گذارد.

    پیشگویی نوع اثر و پی بردن به سازگاری یک حشره­ کش با عوامل کنترل بیولوژیک اغلب روی مطالعات آزمایشگاهی و اندازه ­گیری سطوح مرگ ­ومیر در برخورد مستقیم حشره با حشره­ کش مزبور پایه­ گذاری شده است (تخمین دز کشنده ­ی پنجاه درصد جمعیت)، درحالیکه اثرات غیرکشندگی حشره­ کش­ها کمتر مورد بررسی قرار گرفته­ اند. دزهای زیرکشنده­ ی حشره­ کش­ها می­توانند روی عوامل کنترل زیستی زیان­بار باشند. گزارش­های مربوط به اثرات غیرکشندگی حشره­ کش­ها نسبتا کم هستند. بیشتر مطالعات، مربوط به محاسبه­ ی غلظت کشنده­ی 50% جمعیت (LC₅₀) بوده وتنها بخش کمی برای بررسی اثرات غیرکشندگی اختصاص دارد. در اکثر مطالعات، اثرات کشندگی و زیرکشندگی به صورت جداگانه برآورد شده است. اثرات غیرکشندگی گزارش شده عموما روی فراسنجه­ های باروری و طول­ عمر بوده است.

استانداردهای سازمان بین المللی کنترل بیولوژیک IOBC/WPRS جهت ارزیابی باقیمانده­ ی سموم و نیز اثرات زیرکشنده­ ی آفت کش­ها روی دشمنان طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفته است و معیاری به نام شاخص اثر کل (E) تعیین کردند. براساس معیار، حشره­ کش­ها را به30% >E (بی­ ضرر)، %79˂E˂31% (کم­ ضرر)، 99%˂E˂80% (باضرر متوسط) و E>99% (مضر) تقسیم بندی کردند. دزهای زیرکشنده­ ی آفتکش­ها در بعضی موارد به خاطر اثرات مضر روی دشمنان طبیعی و اثرات تحریک­ کنندگی روی آفات، موجب افزایش انبوهی آفات گردیده در نتیجه فاصله­ ی طغیان های آفات را کم کرده و بر طول دوره­ ی طغیانی آنها می­ افزایند.