سوسک کلرادو یا سوسک برگخوار سیب زمینی
Colorado potato beetle
این آفت بومی کشور آمریکا می باشد و سالها قبل در شیب
شرقی سلسله جبال راکی Rocky روی گیاه بومی buffalo-fur با نام علمی Solanum
rostratum
زندگی می کرده است. ولی از سال 1859 به بعد که زراعت سیب زمینی در آمریکا رواج
یافت آفت سیب زمینی گردید و سوسک تمایلی به تغذیه و تخمریزی روی گیاه هرز میزبان
نشان نداد. در سال 1877 همراه با غده های آلوده به اروپا آورده شد. سپس در سال
1922 در شهر بردو فرانسه حالت طغیانی به خود گرفت و بعد از چندین سال قسمتهای
زیادی از اروپای مرکزی و شرق اروپا را مورد تهاجم قرار داد. در ایران سوسک کلرادو
برای اولین بار در شهرستان اردیبل در سال 1363 گزارش گردید. در آن سال زراعتهای
سیب زمینی در سطح 9 هزار هکتار سمپاشی شد.
سوسک کلرادو طا لب آب و هوای معتدل و زمستان سرد است. حرارت بالاتر از 5/11 درجه
سانتی گراد برای نشو و نمای سوسک مؤثر شناخته شده است. تخم در حرارت کمتر از 12
درجه سانتیگراد تفریخ نمی شود و حرارت بالاتر از 35 درجه سانتی گراد تخم و لاروها
را می کشد و سوسکها برای فرار از گرما به داخل خاک پناهنده می شوند. این آفت علاوه
بر سیب زمینی روی گوجه فرنگی، توتون، فلفل فرنگی و تعداد زیادی از گیاهان هرز می
تواند تغذیه کند.
زیست شناسی:
زمستان را به صورت حشره کامل در داخل خاک و در اعماق مختلف آن سپری می کند. در اوایل بهار که حرارت خاک در بستر سوسک به حدود 12 درجه سانتی گراد رسید از محلهای زمستان گذران خارج و شروع به فعالیت می کند. در شهرستان اردبیل خروج سوسکهای زمستانه معمولاً از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت ماه می باشد. سوسکها در ابتدای خروج 3-2 روز در سطح خاک استراحت کرده سپس در هوای گرم و آفتابی شروع به فعالیت و پرواز می کنند. حشرات کامل بعد از یک تغذیه کافی از جوانه ها و برگها که معمولاً چند روز طول می کشد در ساعات گرم و آفتابی روز به جفت گیری پرداخته،سپس حشره ماده تخمهای خود را در دستجات 80-20 تایی در سطح زیرین برگها قرار می دهد. یک سوسک زمستانه ممکن است تا 2400 عدد نیز تخم بگذارد. تخمها در حرارت 25-20 درجه سانتی گراد طی 6-4 روز و در حرارت پایین تر طی 3-2 هفته تفریخ می شوند و در حرارت بالاتر از 35 درجه خشک شده و نازا می شوند. این حشره دارای 4 سن لاروی است و تا ابتدای شفیره شدن 4 نوبت پوست عوض می کند. دورة لاروی حدود 15 روز طول کشیده و سپس لارو در داخل خاک در گهوارة گلی و در عمق 10-3 سانتی متری تبدیل به شفیره می شود. شفیرگی حدود 20 روز به طول می انجامد. نسل اول این آفت حدود 45 روز به طول می انجامد. در اردبیل سوسکهای نسل اول از دهة اول تیر ماه به بعد از شفیره خارج و در ساعات گرم روز به تدریج در خاک دیده می شوند. قسمت عمده ای از جمعیت سوسکهای نسل اول به زیر خاک رفته و در عمق 25-10 سانتی متری یا بیشتر، دورة استراحت دراز مدت 3-1 ساله را می گذرانند. اما عده ای نیز به دورة استراحت نرفته و در سطح زراعت باقی مانده، جفت گیری و تخم ریزی می نمایند و نسل دوم آفت را می سازند. طرز تغذیه و رشد و نمو افراد نسل دوم مشابه با نسل اول آفت می باشد . حشرات کامل در اواخر تابستان و اوایل پاییز به دیاپوز رفته و همان گونه زمستان را در درون خاک سپری می کنند. این آفت در دیگر نقاط دنیا 4-1 نسل در سال دارد.
کنترل:
1-کنترل زراعی:
در سالهایی که قیمت محصول ارزان و هزینه های زراعی برابر قیمت فروش محصول است سیب زمینی در مزرعه رها شده و یا با دقت جمع آوری نمی گردند. بقایای غده های سیب زمینی در بهار آینده جوانه زده و سبز می شود و چنانچه قبل از تخم ریزی سوسکها، کنده و معدوم نگردد، کانون نشو و نمای آفت می شود. اما در سالهایی که قیمت سیب زمینی گران است کشاورز به منظور سود زراعی بیشتر تا چند سال پی در پی در یک زمین، سیب زمینی می کارد و چون گیاه سودآور دیگری هم تراز سیب زمینی در منطقه وجود ندارد تناوب زراعی رعایت نمی شود. در نتیجه خسارت آفات بالا می رود. بنابراین جمع آوری و حذف بقایای آلوده و تناوب زراعی در امر مبارزه بسیار مهم می باشد.
2-برداشت بعد از دگردیسی حشرات(برداشت دیر)
3-اجرای عملیات قرنطینه ای.
4-دشمنان طبیعی:
قارچ Beaveria bassiana دشمن لارو، شفیره و حشره کامل سن شکارگرRhinocoris punctiventris از خانوادة Reduviidae شکارچی حشرة کامل.
بالتوری (Chrysopidae). لارو آن از تخم تغذیه می کند.
4-کنترل شیمیایی
. فوزالن(زولون) EC 35% و 2لیتر در هکتار
. اندوسولفان(تیودان) EC35% و 2- 1لیتر درهکتار
. تیودیکارب(لاروین) DF 80% یک کیلوگرم در هکتار
